معماری جهان، امارات، انستیتوی علم و تکنولوژی مصدر

"مصدر سیتی" یا "شهر پایدار مصدر" عنوان بزرگترن پروژه معماری و شهرسازی در عرصه ساخت و ساز "زیست پایدار" می باشد. این شهر  یکی از اصلی ترین مراکز اقتصادی و فرهنگی امارات متحده عربی به شمار می آید که در یکی از سخت ترین محیط های زیست طبیعی جهان، یعنی در صحرایی در نزدیکی ابوظبی در حال ساخت است. در تابستان و با در نظر گرفتن بادهای خشک بیابانی دمای هوا این منطقه به بیش از 60 درجه می رسد. این شهر قرار است کلان شهری عاری از هرگونه آلودگی و آلاینده های کربنی باشد و در مقایسه با دیگر شهرهای مشابه، مصرف آب در آن 60 درصد کاهش خواهد یافت. طراحی این شهر و تمامی ساختمان های آن بر عهده "نورمن فاستر و شرکا" می باشد. بی شک این پروژه که در سه فاز تعریف شده است و تکمیل آن تا سال 2050 به طول خواهد انجامید، عظیم ترین پروژه طراحی شده توسط این معمار صاحب نام انگلیسی خواهد بود.

دو شهر مصدر و ابوظبی به فاصله 17 کیلومتری از یکدیگر قرار گرفته اند که توسط یک سیستم راه آهن سبک به همدیگر متصل هستند و این به 60 هزار کارگر امکان می دهد که روزانه به این مرکز زیست سازگار رفت و آمد کنند. کل این شهر رو به شمال شرقی است تا جریان بادهای خنک شب در این شهر، بیشترین مقدار باشد و قرار گرفتن آن در معرض بادهای گرم روز کاهش یابد. همچنین در 6 کیلومتری اطراف این شهر دیواری به صورت یک محوطه مربع شکل قرار دارد که وظیفه محافظت شهر در مقابل بادهای شدید را بر عهده دارد.

علاوه بر کلیه اصول شهرسازی پایدار که در طراحی این شهر مدنظر بوده اند، تک تک ساختمان های آن نیز می بایست پایدار و مولد انرژی باشند. جهت گیری خیابان ها و ساختمان ها، حداکثر استفاده از باد طبیعی را برای سرمایش ممکن می سازد. از سوی دیگر سقف تمامی ساختمان ها توسط سایه بانی پوشیده شده است. برق اصلی شهر در حال حاضر از کارخانه فتوولتائیک خورشیدی 10 مگاواتی تامین می شود که بزرگترین کارخانه از این نوع در خاورمیانه است. گرمایش آب مصرفی شهر نیز به کمک تابش خورشید انجام می شود و از سیستم های متنوعی برای تصفیه و بازیافت پسماند آب شهری استفاده می شود.

حتی رستوران های این شهر نیز جز غذاهای طبیعی و ارگانیک غذایی سرو نمی کنند. بدیهی است که ورود اتومبیل های رایج به این شهر ممنوع بوده و تنها ماشین های برقی مجاز به تردد در شهر می باشند.

در ضمن کوچه هایی با عرض کم که بر شدت بادهای خنک می افزایند، استفاده از سایه بان در کوچه ها و میدان های شهری، استفاده از الگوی حیاط های مرکزی در سراسر شهر و همچنین تخلخل جداره های ساختمان، همگی اصولی از معماری سنتی اعراب می باشند که در ترکیب با روش های تکنولوژیک و پیشرفته  در این شهر به کار رفته اند. لازم به ذکر است که میزان مصرف انرژی  تک تک دانشجویان، ساکنان و واحدهای مسکونی شهر، توسط "پلیس سبز" قابل کنترل و محاسبه می باشد. مارتین پوتر، مدیر مرکز عملیات شهر مصدر و مشهور به "پلیس سبز" این مرکز چنین می گوید: "می خواهیم دقیقاً بدانیم که چطور این ساختمان ها کار می کنند. به این شکل می توان مشخص کرد که چه کسی بیشترین مقدار آب و انرژی را مصرف می کند، چه در آپارتمان و چه در آکادمی. برخی از دانشجویان در 16 درجه سانتی گراد نیز از دستگاه خنک کننده استفاده می کنند، در اینجا هوا 24 درجه است."

فاستر برای پیوند بیشتر ساختمان انستیتو علم و تکنولوژی مصدر با زمینه، از پانل هایی پوشیده با خاک سرخ صحرا و همچنین موتیف ها و تزیینات اسلامی در طراحی جداره ها استفاده کرده. این انستیتو، به عنوان  اصلی ترین واحد آموزش عالی در این شهر می باشد که جز اولین بناهایی است که در این شهر ساخته شد. همچنین تحقیقات این دانشگاه به توسعه پیرامون پایداری انرژی اختصاص دارد. (منابع و مراجع: ب-3)

اگرچه این شهر هنوز تکمیل نشده، اما جوایز و تقدیرات زیادی را از آن خود کرده. از جمله این جوایز می توان به، جایزه "شهر یا منطقه زیست پایدار سال" در مراسم جهانی اهدای جوایز تجدید پذیر ارنست و یانگ در سال 2007 و همچنین برنده جایزه بین المللی موسسه سلطنتی معماران بریتانیا در سال 2011 اشاره نمود.

معماری ایران، یزد، خانه شفیع پور

جبهه های شمالی و جنوبی و غربی خانه، فضاهای بسته در یک لایه و رو به حیاط می باشد. فقط جبهه شرقی این بخش از دو لایه فضایی تشکیل شده است: یک لایه آن اتاقهای رو به حیاط است و لایه دیگر فضاهای خدماتی و محروم از منظره حیاط است. بخش دوم بنا، که خود خانه ای است کوچک، در شمال بخش اول قرار گرفته و پاره ای از آن در طبقه اول و پاره دیگر آن در طبقه فوقانی است.

آنچه در طرح بخش اصلی خانه جلب نظر می کند فقدان فضای نیم باز مهم در میانه جبهه های حیاط است؛ یعنی در مرکز هر چهار جبهه حیاط اتاقهایی بزرگ قرار دارد: در میانه جبهه های شمالی و جنوبی و شرقی، پنج دری هایی با نماهای مشابه و در میانه جبهه جنوبی، اتاق ارسی. می دانیم که اتاق ارسی، اگر بازشوهای ارسی اش بالا رود، حال و هوای فضایی نیم باز (شبیه به ایوان) را پیدا می کند؛ و در این خانه، وجود بادگیری در انتهای این اتاق مکمل این حال و هواست.

وجود ارسی بزرگ در نمای جنوبی و ارسی هایی در طبقه فوقانی سبب شده که این عنصر پرجاذبه از عناصر اصلی در طرح نماهای حیاط شود. با وجود ارسی، چوب به مصالح نماها افزوده شده و در نتیجه، هم در رنگ وب افت مصالح حیاط تنوع پدید آمده و هم فضای حیاط لطیف تر و صمیمی تر شده است. استقرار ارسی بر بالای راهروها دهانه های آنها را مهم تر از حد معمول جلوه می دهد؛ و به این ترتیب، قاب راهروها، که معمولا نمای اتاقها را از یکدیگر تفکیک می کنند و حامیانی برای قاب مرکزی هر نما به نظر می رسند، خود نقطه ای چشم گیر در نما شده اند. علاوه بر این زیباترین ترکیب ارسی ها در نمای جنوبی بوده است، آنجا که یک ارسی بزرگ در میانه و دو ارسی در دو جانب فوقانی نما ظاهر شده بوده است.

در اتاقهای این خانه، طاقچه هایی چهارگوش در پایین و قابهایی با قوس جناغی در بالا ردیف شده است و در نتیجه، دیوارهای آنها به دو بخش بالا و پایین تقسیم شده است. سقف قوس کلیلی دارد؛ و لذا از یک بخش مرکزی افقی و مسطح و یک بخش حاشیه در میان دیوارها و سقف پیوند برقرار کرده است، چنان که به نظر می رسد بخش فوقانی دیوارها، یعنی همان قابهای بالایی به سقف اتاق ملحق شده. این حالت سقف را سه بعدی جلوه می دهد.

و بالاخره درباره حیاط دوم یا حیاط کوچک شمالی باید گفت که سطح اصلی آن در طبقه دوم واقع است و گودال باغچه آن به همراه اتاق شرقی کاربرد خدماتی دارد. برای رسیدن به سطح فوقانی این حیاط، نیازی به ورود به گودال باغچه و سپس حرکت به سمت بالا نیست؛ زیرا در همان ابتدای راهرو ورودی خانه، پلکانی برای آن تعبیه کرده اند. اتاقهای اصلی ابن بخش از خانه در دو جبهه شرقی و غربی طبقه دوم قرار گرفته. (منابع و مراجع: الف-1)

معماری ایران، تهران، پل طبیعت

لیلا عراقیان متولد 1362، مهندس و معمار اهل ایران است. وی در سال 1380 در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل در رشته معماری را آغاز کرد و فوق لیسانس خود را از دانشگاه بریتیش کلمبیا اخذ نمود. شهرت خانم مهندس عراقیان به علت طراحی پل طبیعت تهران می باشد. پلی که در خاورمیانه همتایی نداشته و بزرگ‌ ترین پل عبور و مرور غیر خودرویی کشور نیز محسوب می گردد. این پل با شرایط منحصر به‌ فردش، هم اکنون یکی از مقاصد گردشگری شهر تهران و همچنین نماد جدیدی برای پایتخت ایران به حساب می آید. (منابع و مراجع: الف-5)

در طراحی این پل از معماری پل های ایرانی همچون پل خواجو اصفهان الهام گرفته شده. سازه این پل به وزن 2000 تن با طراحی ارگانیک و شبیه به درخت، کاملاً سازگار با محیط زیست و طبیعت است. برای بنای این پل بیش از 102 کیلومتر جوشکاری و 6200 متر مکعب بتن ریزی انجام شده. نمونه مشابه این پل در پارک‌ های ملی و طبیعی کشورهای فرانسه، کانادا، هلند، بلژیک، مالزی و استرالیا ساخته شده. گفتنی است، بازدید از این پل در تمام طول سال امکان پذیر بوده و ساعت بازدید از این پل، 8 صبح تا 11 شب می باشد.

دید از بالای پروژه پل طبیعت تهران

این پل بر محوریت پنج ایده اصلی طراحی شده: (منبع: سایت شرکت سازه های پارچه ای دیبا) (منابع و مراجع: ب-4)

1- علی رغم اینکه در طرح جامع اراضی عباس آباد قرار بود یک نقطه از هر پارک به نقطه دیگر وصل شود، اما یکی از ایده های اصلی این بود که پل نباید تنها مانند یک پاره خط دو نقطه را به هم متصل کند، بلکه می تواند در هر سمت به چندین شاخه منشعب شود و چند نقطه از یک سمت را به چندین نقطه در سمت دیگر مرتبط سازد. با توجه به اینکه هر دو پارک به صورت شمالی-جنوبی در دو طرف بزرگراه قرار گرفته اند، این امکان ایجاد می شود که پل تا نقاط دورتر، حتی تا ورودی های هر دو پارک گسترش یابد. در پارک طالقانی در شرق، مسیرهایی از پل منشعب می شوند که کم کم به مسیرهای موجود در پارک و ورودی ها ختم می گردد. در نقطه ای که پل به پارک آب و آتش متصل می‌شود، سطح اصلی تا حدود 55 متر در عرض گشایش پیدا می کند و تبدیل به یک میدان ورودی می شود که در سه نقطه به منظور حفظ درختان موجود در سایت بازشدگی هایی دارد. این میدان به گونه ایست که پل را در پارک حل کرده و جایی که سطح زمین تمام می شود و پل آغاز می گردد تقریبا نامشخص است. در طبقه پایین هم مانند سمت شرقی مسیرهایی از پل منشعب شده و به نقاط دیگری در پارک می رسند.

2- بر خلاف تعبیر معمول از پل، که معبریست برای رسیدن از نقطه ای به نقطه دیگر، این پل از ابتدا به عنوان فضایی برای ماندن طراحی شد. وقتی پل دو پارک تفریحی را به هم وصل می کند، خود نیز می تواند یک فضای تفریحی و ادامه ای از هر دو پارک باشد. با ایجاد فضای سبز، فضای نشستن یا عملکردهای تفریحی دیگر مانند رستوران و کافه، هر دو پارک روی پل ادامه می یابند و به عبارت دیگر در هم حل می شوند و بهانه کافی برای ماندن کاربرها روی آن ایجاد می کنند.

3- پل یا هر مسیری که بر روی یک خط مستقیم طراحی شود، ایجاد پرسپکتیو یک نقطه ای می کند که فقط رفتن را القا می نماید؛ زیرا از ابتدای مسیر تا انتهای آن قابل رویت است. اینجا چون قرار است پل، خود فضا و محلی برای ماندن باشد، باید به جای یک خط مستقیم به صورت یک مسیر غیر خطی یا ترکیبی از چند مسیر طراحی شود. طراحی پل به صورت ترکیبی از چند منحنی موجب شد که مناظری که به چشم ناظر می آید بی نهایت باشد. در این طرح، از آنجایی که انتهای مسیر مشخص نیست، کاربر به جای رفتن، سرعتش را کم می کند و به گشت و گذار می پردازد.

4- از آنجایی که در هر دو سمت پل، به خصوص در سمت پارک طالقانی، درختان زیادی وجود دارند، تلاش بر این بود که نقاطی که کمترین درخت را دارند برای محل ستون ها و نقاط ابتدا و انتهای پل انتخاب شوند، همچنین تعداد ستونها و نقطه اتکاء روی زمین به کمترین تعداد ممکن رسانده شد تا مداخله در طبیعت به حداقل برسد.

5- در طراحی این پل، سازه و معماری از یکدیگر مجزا نیستند. با توجه به اینکه دهانه های بزرگ سازه برای باربری و ایستایی، نیاز به ارتفاع زیاد دارند، در این پل ارتفاع سازه به گونه ای انتخاب شد که بتواند خود یک فضای معماری و قابل استفاده برای انسان ایجاد کند. این نوع نگاه به سازه باعث شد از ابتدا پل به صورت یک خرپای سه بعدی فلزی با فرمی پویا در دو سطح پیوسته طراحی شود. این خرپا بر سه ستون با فرم شبیه درخت قرار می گیرد که در این نقاط، سازه ارتفاع بیشتری پیدا می کند و به سه طبقه می رسد. طول کل پل در حدود 270 متر و دهانه های آن از شرق به غرب به ترتیب 68، 94، 68 و 39 متر می باشند. عرض پل بین 6 تا 13 متر متغیر است.

مشخصات پروژه :
طول پل: 270 متر
مساحت کل سطح بنا: 7950 مترمربع
مکان: تهران، ایران
شرکت طراح: سازه های پارچه ای دیبا
طراح: لیلا عراقیان
نوع ساختمان: پل پیاده، فضای عمومی به همراه رستوران به عنوان فضاهای جنبی
طراحی دیتیل: هما سلیمانی، مینا نیکوکلام
مهندسی: شرکت مشاوره و مهندسی مافیس
نظارت: علیرضا بهزادی، نادر نقی پور، پیام گلفشان، عادل محمدی

برخی جوایز پل طبیعت:
1396 جایزه بین المللی خوارزمی
1395 جایزه معماری آقاخان 2016
1394 جایزه معماری آسیا، استانبول، ترکیه
1394 جایزه نقره ای برای مدیریت پروژه، پاناما
1394 جایزه MEIDAA در بخش پروژه های عمومی و شهری خاورمیانه، دوبی، امارت متحده عربی
1394 جایزه Award+A Architizer  در بخش پل و بزرگراه ها، نیویروک، ایلت متحده امریکا
1392 برترین سازه فولادی کشور در بخش پل در چهارمین کنفرانس فولاد و سازه، تهران، ایران

معماری جهان، فرانسه، موزه کوا برانلی

پس از موسسه دنیای عرب و بنیاد کارتیه، موزه کوا برانلی، سومین شاهکار خلاقانه ژان نوول (Jean Nouvel) در مرکز فرهنگ و هنر اروپا یعنی پاریس می باشد.

کوا برانلی، موزه هنر و تمدن های آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و آمریکا می باشد که در مجاورت رود سن در قلب شهر پاریس کشور فرانسه و به فاصله اندکی از برج ایفل و موزه لوور در سایتی به مساحت دو و نیم هکتار و با زیربنایی معادل 30000 مترمربع در سال 2006 ساخته شده است.

این بنا توسط دیواره ای شیشه ای و مرتفع که بر روی آن اطلاع رسانی رویداد های درون موزه نیز صورت می گیرد از شهر جدا شده است. از نکات طراحی این موزه می توان به موارد زیر اشاره کرد؛ توجه به تکنولوژی روز معماری، احترام به خط آسمان و سیمای شهری پیرامون بنا، معماری راز آلود و معماگونه که شاخصه کارهای ژان نوول می باشد و همچنین توجه به مبانی معماری سبز، نظیر تلفیق بنا با فضای سبزی پارک مانند و استفاده از دیوارهای گیاه پوش. دیوار گیاه پوشی که مساحتی معادل 800 مترمربع را توسط 15000 گیاه از 150 گونه متفاوت پوشانده و با تغییر فصول سال رنگ و پوشش دیوارها نیز تغییر می کند.

موزه در درون باغی وسیع قرار گرفته که تمامی مسیرهای حرکتی در آن ارگانیک بوده و مجموعه ای از تپه های کوچک، حوضچه ها، نشیمن ها، درختان بلوط و افرا در آن دیده می شود. بنا از چهار ساختمان نیمه مجزا تشکیل شده. شمالی ترین قسمت ساختمان به فضاهای اداری اختصاص یافته که در مجاورت آن، ساختمان دیگری قرار دارد که شامل سالن سخنرانی و مخزنی به گنجایش هفتصد هزار عکس و سند صوتی می باشد. ساختمان اصلی موزه، حجم سیالی است به طول 210 متر که در آن بیش از 3500 اثر هنری معرفی شده است.

انحنای خفیفی در مسیر حرکت رودخانه سن وجود دارد که تاثیر آن توسط انحنایی در حجم بنا دیده می شود. بر روی بام این ساختمان وسیع ترین باغ بام شهر به مساحت 3000 مترمربع طراحی شده که در آن رستوران و مدیاتک نیز قرار دارد. آنچه در نماهای خارجی و در جداره شمالی بنا جلب توجه می کند 29 مکعب معلق با رنگ های تندی است که از نمای شمالی حجم اصلی بیرون زده است؛ که از داخل، در هر کدام از آنها چندین اثر هنری از قاره های مختلف نمایش داده شده.

پس از داخل شدن به بنا، برای رسیدن به فضاهای نمایشگاهی باید رامپی نسبتا طولانی و پر پیچ و خم را طی کرد که این حرکت تدریجی همراه با تغییر کیفیت فضایی بوده و حال مخاطب را کم کم از فضای شهری دور کرده و با حرکتی رازآلود، آماده بازدید از هنر بدوی اقوام سایر ملل می کند. (منابع و مراجع: ب-3 و ب-4)

معماری جهان، آمریکا، رستوران استیک هاوس

هتل مونت کارلو در شهر لاس وگاس، ایالت نوادا آمریکا پذیرای برند شناخته شده رستوران های آمریکا، استیک هاوس است که سابقه آن به بیش از 20 سال می رسد.

نکته ای که در نگاه اول در پروژه خودنمایی می کند بدون شک، سقف وسیع آن است که با مساحت 610 مترمربع به توصیف طراح، تاثیرگذارترین عنصر فضایی و بستری مناسب برای طراحی می باشد. طراح پروژه، دفتر معماری سرشناس آمریکایی گرافت (Graft) که با شعار "در جستجوی شادی با هنر و معماری"، در سال 1998 در لس آنجلس شروع به کار کرد، اظهار می دارد: "تمرکز طرح رستوران بر سقفی است که اشاره به اشرافیت، جلال و شکوه هتل و کازینوی آن داشته باشد." سقفی متشکل از چند صد پانل در لایه ها و اندازه های مختلف و با زیر ساختی از آلومینیوم و پوششی از چرم که به واسطه ابعاد کوچک و تعداد زیاد این پانل ها بر وسعت سالن ها بیشتر تسلط پیدا می کنند و به علاوه مانع انعکاس صدا و جلوگیری از همهمه می شوند.

به کارگیری بافتی مخملی در کنار رنگمایه های طلایی و کرم، حالتی تجملاتی و در خور شان یک رستوران اشرافی خلق کرده که نورهای زرد زمینه نیز بر غنای این ترکیب می افزاید. ضمن آنکه بازی نور و سایه و سطوح رنگی در مجموع سقف سبک، روان و خوش نقشی برای سالن اصلی رقم زده است. (منابع و مراجع: ب-3)