معماری ایران، اصفهان، امام زاده اسماعیل

امام زاده اسماعیل در چهارراه شکرشکن، خیابان هاتف در شهر اصفهان قرار گرفته. وی از نوادگان امام حسن مجتبی علیه السلام می باشد.

مجموعه امام زاده اسماعیل اصفهان مشتمل بر یک مسجد بسیار قدیمی به نام شعیا (شعیا از پیامبران بنی اسرائیل است) و رواق، سردر صحن و گنبد زیبا و آجری بزرگ امام زاده اسماعیل (از نوع گنبد های چهار سوی اصفهان) است.

مقبره امام زاده اسماعیل اصفهان

در سردر امام زاده از جانب صحن کتیبه ای مورخ 1041 دیده می شود. در حاشیه آن نیز، در کتیبه ای، این ماده تاریخ آمده است: "ببین شکوه حریم مزار اسمعیل*چه خوش مطابق تاریخ مهر گستر اوست" که سال 1147 را نشان می دهد.


ادامه مطلب

معماری ایران، قزوین، آرامگاه حمدالله مستوفی

آرامگاه حمدالله مستوفی در خیابان آیت الله کاشانی، خیابان شهید جواد مهجور در شهر قزوین قرار گرفته.

این اثر در تاریخ 20 بهمن 1318 با شماره ثبت 332 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تنها کتیبه آرامگاه حمدالله مستوفی بر پیرامون بدنه آن قرار دارد و مربوط به تعمیرات سال 1319 شمسی است.

آرامگاه حمد الله مستوفی احتمالا از آثار قرن هشتم ه.ق است. نمای خارجی گنبد از آجر بوده، اما بعدها آن را با کاشی سبز ساده پوشانده اند. همچنین دور تا دور بدنه بنا در زیر گنبد مقرنس کاری است که بیشتر آنها فرو ریخته بوده و بازسازی شده است. این بنا را در سال 1349 شمسی مجددا سازمان ملی حفاظت آثار باستانی مرمت کرد. این اثر در تاریخ 20 بهمن 1318 با شماره ثبت 332 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.


ادامه مطلب


معماری ایران، شیراز، امام زاده ابراهیم

امام زاده ابراهیم شیراز در بلوار سیبویه شهر شیراز واقع شده.

کتیبه ای بر دیوار گنبدخانه مورخ به 1215 و 1255 وجود دارد. امام زاده ابراهیم، فرزند امام موسی کاظم(ع) بوده و معروف است که در زمان مامون خلیفه عباسی، حاکم یمن بوده. از بانی بنای اولیه بقعه اطلاعی در دست نیست. بنای فعلی را زکی خان نوری، وزیر فارس در حدود سال 1240 ساخته و بعد از زلزله سال 1269، میرزا نعیم لشکرنویس باشی، فرزند وی، بقعه را بازسازی کرده. بر دیوارهای گنبدخانه، تصاویری از موسی بن جعفر(ع) در زندان مامون و نیز زهر خوراندن به امام رضا(ع) نقاشی شده. بر کتیبه زیر این نقاشی ها، نام بانی و سازنده نقاشی های دیواری، حاج سید شریف و محمد باقر نقاش، دیده می شود.

در منابع آمده که بنای قدیمی امام زاده را محمدزکی خان خراب و بقعه مستحکم و وسیعی برجای آن بنا کرده است. بنای قعه دو صحن در شمال و جنوب دارد. در جبهه های شرقی و غربی صحن جنوبی، طاق نماهایی وجود داشته که امروز نمای آنها را با در و پنجره پوشانده و به اتاق و آرامگاه های خصوصی تبدیل کرده اند. (الف-1)

معماری ایران، کاشان، امام زاده سلطان علی بن محمد باقر(ع)

صاحب این بقعه، معروف به "سلطان علی"، فرزند بلافصل امام محمد باقر(ع) است که به تقاضای مردم کاشان و حوالی آن، امام او را برای ارشاد و تعلیم شرایع اسلام به این منطقه فرستاده بود. علاقه و استقبال بسیار مردم از سلطان علی موجب نگرانی حاکم قم شد و او سرانجام پس از سه سال اقامت در این منطقه در جنگی به شهادت رسید. هر سال در نزدیک ترین جمعه به هفدهم مهر ماه، مصادف با روز شهادت سلطان علی، مراسم خاصی به نام "قالی شویان" در این محل برگزار می شود.

در رواق جنوب غربی بقعه، ضریح کوچکی هست که دو مرقد درون آن منسوب به نوادگان سلطان علی است. در سرداب زیر ایوان صفا نیز، بیش از صد تابوت وجود دارد که اجساد درون آنها سالم مانده اند. در سال 1314 شمسی، آیت الله مرعشی نجفی از این سرداب بازدید کردند که به گفته ایشان، اجساد مزبور از یاران سلطان علی است. بانی اولیه بقعه، مجدالدین عبید الله، وزیر عراق در دوره سلجوقیان معرفی شده و در منابع آمده است که احداث کاروان سرا، حمام، نهر و باغ و بستان نیز کار مجدالدین می باشد. در چوبی گنبدخانه بقعه به رواق شمال غربی آن باز می شود و دو در دیگر گنبدخانه به ایوان شمال شرقی (ایوان سردار) و رواق جنوب غربی گنبدخانه باز می شوند. در دیگر گنبدخانه از سوی ایوان جنوب شرقی آن (ایوان صفا) باز می شود. بر درگاه این در، یک کتیبه کاشی معرق نمایان شده که حاوی نام شاه طهماسب صفوی می باشد. سابقاً بر روی مرقد امام زاده، دو ضریح چوبی بوده که امروزه بر جای آنها، ضریحی فلزی قرار دارد. تعدای سنگ مزار قدیمی نیز در قسمت های مختلف این مجموعه دیده می شود که قدیمی ترین آنها در وسط صحن شمال شرقی مجموعه ( صحن سردار) واقع شده و به مورخ 933 ه.ق باز می گردد. (الف-1)

معماری ایران، شوشتر، امام زاده عبدالله

امام زاده عبدالله شوشتر در حاشیه جنوب شرقی شهر شوشتر استان خوزستان قرار گرفته است. این بنا، مزار عبدالله بن الحسن بن الحسین الاصغر بن امام زین العابدین(ع) می باشد.

بانی اولیه بنا، بهنام النبوع، خلیفه عباسی معرفی شده. مهدی قلی خان شاملو، حاکم شوشتر در دوره شاه عباس صفوی، بانی قبلی امام زاده و عباسقلی خان، حاکم شوشتر در دوره نادر شاه افشار، بانی مناره های بنا بوده. ضریح امام زاده را نیز، حاج کریم صابیزاد، از تجار شوشتر وقف امام زاده کرده است که میرزا حیدرعلی آن را ساخته است. چنان که گذشت، این بنا بنیانی از قرون اولیه هجری قمری دارد و بعدها قسمت هایی به آن افزوده شده. بقعه بر تپه ای واقع است که اطراف آن را سنگ چین کرده اند. همچنین به نظر می رسد که در زیر بنای فعلی، بناهای دیگری بوده و این بنا بر روی آنها ساخته شده باشد.

ترتیب قرارگیری فضاهای امام زاده موید شکل گیری تدریجی آن است. وجود دو مناره و ایوان ورودی در ضلع شمالی بقعه موجب شده است که بنا یک نمای اصلی داشته باشد  و شاید این نما رو به صحنی بوده باشد که امروزه نیست. این بنا، مهمان خانه، مدرسه، کتابخانه، مطبخ و حجره هایی برای خدمه و طلاب داشته است که امروزه اثری از آنها نیست. ضریح فلزی مزار در دوره ناصرالدین شاه قاجار نصب شده است.غرفه های دو سوی گنبدخانه گچ بری و نقاشی دارد که متعلق به دوره قاجاریان و احتمالا اواخر دوره صفویان است. درضمن در این امام زاده، قبور دیگری نیز هست؛ از جمله در ضلع شرقی فضای ورودی گنبدخانه، یک نیم طاق گچ بری باقی است که کتیبه آن مقبره احمد بن موید مسافر را بیان می کند. (الف-1)