دکوراسیون داخلی، روانشناسی رنگ، مقایسه رنگ های گرم و سرد

با وجودی که اثر رنگ ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می کند اما برخی از تاثیرات رنگ ها دارای معنی یگانه ای در سراسر جهان هستند. به طور کلی رنگ ها به دو دسته گرم و سرد دسته بندی می شوند. در واقع رنگ گرم و سرد به حسی که از دیدن یک طیف رنگی به وجود می آید گفته می شود.

رنگ گرم و سرد به حسی که از دیدن یک طیف رنگی به وجود می آید گفته می شود

به طور کلی رنگ ها به دو دسته گرم و سرد دسته بندی می شوند

به طور کلی رنگ هایی که در طیف قرمز قرار دارند به عنوان رنگ های گرم شناخته می شوند. رنگ های گرم شادابی و راحتی را القا می نمایند. این رنگ ها باعث می شوند فضا کوچکتر به نظر برسد، زیرا تن رنگ های گرم باعث ایجاد حس راحتی در افراد می شود. رنگ های گرم باعث فعال شدن عکس العمل های مغز می شود و احساس هیجان، عشق و در بعضی مواقع عصبانیت و خشم را القا می نماید. در فضا های خیلی بزرگ استفاده زیاد از رنگ های گرم باعث ابهت فضا می شود و با رنگ های خنثی هم تطابق دارد. رنگ های گرم بر فعالیت روزمره زندگی ما می افزاید و به زندگی ضرباهنگ تند و شاد می بخشند. این رنگ ها فشار خون را بالا می برند، تنفس و ضربان قلب را تسریع بخشیده و گرمی و حرارت را به بیننده القا می کنند. رنگ های اصلی یا ترکیباتی از قبیل قرمز، نارنجی، زرد، سبز، قرمز-نارنجی، زرد-نارنجی (پرتقالی)، بنفش-قرمز در زمره رنگ های گرم قرار می گیرند.

رنگ های گرم زرد در دکوراسیون داخلی

رنگ های گرم نارنجی در دکوراسیون داخلی

رنگ های گرم در دکوراسیون داخلی

رنگ های گرم قرمز در دکوراسیون داخلی

رنگ هایی که در طیف آبی قرار دارند، رنگ های سرد نامیده می شوند. این رنگها معمولاً آرامش بخشند اما گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بی تفاوتی را به ذهن القا نمایند. در واقع رنگ های سرد باعث ایجاد اثرات منفعل (غیر فعال) در مغز شده که باعث ایجاد احساس رضایت، آرامش و عدم فعالیت می شود. بنابراین بهترین طیف رنگی جهت ایجاد آرامش و تسکین و همچنین بزرگ تر به نظر رسیدن فضای موجود، انتخاب رنگ های سرد می باشد. طیف رنگی سرد به طورمستقیم بر شاخه پاراسمپاتیک سیستم عصبی خودکار اثر می گذارند و موجب پایین آمدن فشار خون و کاهش سرعت تنفس و ضربان قلب می شوند. رنگ های سرد، ساده و بی تکلف هستند و انتخابی مناسب برای محیط کار و اتاق خواب، که درآن به آرامش نیاز است، به شمار می روند. اما ایرادی که به رنگ های سرد چرخه رنگ می گیرند این است که فضا را سرد تر از آنچه هست نمایش می دهد. رنگ های سرد، ترکیباتی از قبیل آبی- سبز (فیروزه ای)، سبز مایل به آبی، آبی-بنفش، بنفش متمایل به آبی(آبی-بنفش) و آبی را در خود دارند.

رنگ های سرد آبی در دکوراسیون داخلی

رنگ های سرد فیروزه ای در دکوراسیون داخلی

رنگ های سرد سبز در دکوراسیون داخلی

علاوه بر دو دسته بندی ذکر شده رنگ های خنثی نیز وجود دارند. رنگ های خنثی، رنگ هایی هستند که از میزان زیادی سفید برخوردار بوده ولی به هیچ یک از رنگ های اولیه و ثانویه متمایل نیستند. با این تعریف رنگ های کم مایه مانند صورتی کم رنگ یا آبی آسمانی جز رنگ های خنثی محسوب نمی شوند ولی رنگ کرم یکی از رنگ های خنثی به حساب می آید. همین مسئله در مورد خاکستری روشن که از مشکی نشأت گرفته است نیز صدق می کند. رنگ های خنثی در بسیاری از مواد طبیعی مانند سنگ ها، خاک، زمین، چوب، حصیر، شن و امثال اینها و یا در برخی از مواد مصنوعی مانند شیشه، سیمان و..و نیز دیده می شوند. رنگ های خنثی در دنیای دکوراسیون از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و کاربردی هستند. خنثی بودن آنها به این معناست که می توانید به راحتی در کنار هر رنگ دیگری بدون احتمال وجود از دست رفتن زیبایی های آن طرح، ترکیبی مناسب در فضا ایجاد کرد. با توجه به آنکه این رنگ ها نیز آرام بخش و ملایم هستند. با پوشش دیوار به یکی از آنها می توان پس زمینه خوبی برای نصب تابلو، نوارهای چاپی و کاغذی، پرده ها و به طور کلی دیوارکوب ها فراهم آورد.

رنگ های خنثی در موارد طبیعی مانند سنگ

رنگ های خنثی در طراحی دکوراسیون داخلی

اگر فضا به قدری از لوازم دکوراسیونی پر شده باشد که احساس آرامش را بر هم ریزند، یکی از راههای ایجاد تعادل در محیط با حفظ همان وسائل، رنگ آمیزی سطوح اصلی یا تعویض پوشش های ثانویه مانند رومبلی، پرده و غیره به یکی از رنگ های خنثی است. هنگامی که قصد دارید قسمتی از فضا مانند یک دیوار، در، پنجره و یا حتی خرده ریزهایی مانند دستگیره، چوب پرده و به طور کلی هر وسیله ای که در محیط وجود دارد به محض ورود بیننده به داخل، نظر او را جلب نکند، آنها را با یکی از رنگ های خنثی رنگ آمیزی کرده و یا رنگ خنثی را در انتخاب آنها در نظر بگیرید. از این خاصیت رنگ های خنثی برای رفع عیوب معماری و شکستگی ها و فرورفتگی ها می توان بهره زیادی کسب کرد. به عنوان مثال با رنگ آمیزی بخشی از فضا که دارای مشکل ساختاری است و شما نمی خواهید فوری مورد توجه بیننده قرار بگیرید، توسط یکی از رنگ های خنثی به راحتی می توانید آن را در نظر اول بپوشانید.

دکوراسیون داخلی، روانشناسی رنگ، آشنایی با چرخه یا دایره رنگ

عدم برابری شدت نور دریافتی در سه نوع سلول دریافت کننده نور رنگی؛ قرمز، سبز و آبی در چشم، باعث بوجود آمدن مفهوم رنگ در مغز می شود.

به تصویر زیر، دایره رنگ ها می گویند. در مثلث مرکز این دایره، سه رنگ اصلی یا درجه اول، قرمز، آبی و زرد را می بینید. اطراف این مثلث، سه مثلث دیگر، ترکیبات دو به دوی این رنگها را نشان می دهند که به رنگ های درجه دوم یا رنگ های فرعی معروف اند و بقیه رنگ های درون دایره، رنگ های درجه سوم  نامیده می شوند.

چرخه رنگ که در مثلث مرکز این دایره، سه رنگ اصلی یا درجه اول، قرمز، آبی و زرد را می بینید. اطراف این مثلث، سه مثلث دیگر، ترکیبات دو به دوی این رنگها را نشان می دهند که به رنگ های درجه دوم یا رنگ های فرعی معروف اند و بقیه رنگ های درون دایره، رنگ های درجه سوم  نامیده می شوند


رنگ های مکمل یا Complementary: با مشاهده دایره بالا، رنگهای مکمل را هم می بینیم. در این دایره هر رنگ، مقابل رنگ مکمل خود قرار گرفته است. به طور کلی رنگ مکمل، هماهنگ ترین و چشم نوازترین و متعادل ترین و متوازن ترین ترکیب برای رنگ مورد نظر ماست. به عنوان مثال: رنگ مکمل آبی، نارنجی است و یا رنگ مکمل قرمز، سبز می باشد و ... . در واقع رنگ های مکمل، نوعی تضاد هستند که به هنگام مشاهده، یکدیگر را طلب می کنند و وقتی کنار هم قرار می گیرند، تحرک ایجاد نموده و یکدیگر را کامل می نمایند. دو رنگ مکمل در کنار هم، موجب درخشانی و جلوه بیشتر هم، می باشند. در طبیعت نیز، رنگ های مکمل به وفور در کنار هم دیده می شوند. مانند گل سرخ در میان برگهای سبز و یا خالهای زرد در بالهای بنفش شاپرک.

مثالی برای رنگ های مکمل در چرخه یا دایره رنگ

طراحی دکوراسیون داخلی با استفاده از چرخه یا دایره رنگ

دقت به این نکته ضروری است که؛ هر وقت دو رنگ مکمل، باهم ترکیب شوند، نتیجه رنگ خاکستری است، در واقع با ترکیب دو رنگ مکمل، تحرک از بین رفته و رنگ خنثی بدست خواهد آمد.

رنگ های متشابه Analogous: رنگ های متشابه، رنگ هایی هستند که در دایره رنگ در کنار هم قرار دارند. این رنگ ها معمولا با یکدیگر خیلی خوب جور می شوند و صحنه و طرح های زیبایی را به جا می گذارند. این رنگ ها در طبیعت به راحتی پیدا می شوند و هارمونی ای که به وجود می آورند بسیار دل نواز است. به یاد داشته باشید که به هنگام استفاده از این نوع رنگ ها، کنتراست و تضاد کافی را داشته باشید. (یک رنگ را به عنوان رنگ اصلی انتخاب کنید، رنگ دوم رنگ حمایت کننده و رنگ سوم ترکیب شده با سیاه، سفید یا خاکستری و به عنوان مقوی آن ها استفاده کنید)

رنگ های سه گانه یا ثلاثی یا Triadic: این رنگ ها در دایره رنگ در 3 نقطه مساوی یا به عبارتی در سه گوشه مثلث متساوی الاضلاع، قرار گرفته اند. هارمونی در رنگ های سه گانه کاملا پر تحرک هستند، حتی اگر آن ها بسیار کم رنگ و یا ترکیب شده با خاکستری به کار برده شوند. برای داشتن یک هارمونی سه گانه موفق باید توازن را دقیقا رعایت کرد؛ یک رنگ را رنگ اصلی و دو رنگ دیگر را پایه آن قرار دهید.

رنگ های مکمل و رنگ های متشابه و رنگ های سه گانه یا ثلاثی در چرخه یا دایره رنگ

رنگ های متساوی الساقین Split-Complementary: در این نوع ترکیب رنگی، علاوه بر رنگ اصلی دو رنگ هم جوار رنگ مکمل آن رنگ اصلی را انتخاب می کنیم تا الگوی متساوی الساقین را داشته باشیم. این روش از ایجاد هارمونی بسیار مفید برای افراد مبتدی است، چرا که مشکل می توان ترکیب بدی از آن ساخت.

رنگ های مستطیل Rectangle یا tetradic: رنگ های مستصیلی چهار رنگ هستند که دو به دو با هم مکمل می باشند. این الگوی قوی امکان ایجاد تنوع بسیار زیادی را به وجود می آورد. برای گرفتن نتیجه بهتر یکی از رنگ ها را رنگ اصلی قرار بدهید، همچنین باید توازن را بین رنگ های گرم و سرد رعایت کنید.

رنگ های مربع Square: الگوی مربع شبیه به الگوی مستطیل است، اما هر 4 رنگ در آن در چهار نقطه از دایره به فاصله مساوی از یکدیگر قرار گرفته اند. در این وضعیت نیز اگر یک رنگ را اصلی قرار دهید و توازن رنگ های گرم و سرد را رعایت کنید نتیجه خوبی از آن می گیرید.

رنگ های متساوری الساقین و رنگهای مستطیل و رنگ های مربع در چرخه یا دایره رنگ

 

بین رنگهای قرمز، زرد، آبی، سبز و … از یک سو و رنگهای سفید، سیاه و خاکستری از سوی دیگر تفاوت وجود دارد. از این رو رنگها را به دو دسته کروماتیک (Chromatic) و آکروماتیک (acromatic) تقسیم می کنند. به رنگهایی که در طیف رنگی می باشند، کروماتیک می گویند. رنگهای کروماتیک بسیار زیاد هستند که مهمترین آن ها، رنگهای اصلی ( زرد ، قرمز و آبی ) می باشند. اما کیفیتی که در اغلب رنگها وجود دارد، در رنگ های سفید، سیاه و خاکستری وجود ندارد. به این سه رنگ که فاقد رنگ هستند، رنگ اکروماتیک می گویند. رنگ سفید در واقع رنگ نیست، بلکه عدم وجود رنگ می باشد.

رنگ های آکروماتیک و کروماتیک در چرخه یا دایره رنگ

و اما اصطلاحاتی که از این به بعد برای ادامه مباحث رنگ شناسی سایت کلبه هنر باید با آن ها آشنا باشید عبارتند از:
Value یا ارزش، نشان دهنده خلوص رنگ است. هر چه از رنگ هایی مثل سفید، سیاه و خاکستری، یعنی رنگهای آکروماتیک، در رنگ استفاده کنیم، خلوص یا ارزش رنگ کم خواهد شد. رنگهای اصلی (پایه) بیشترین ارزش را دارند.
Shade یا سایه زمانی است که از رنگ مشکی یا خاکستری تیره برای کم کردن ارزش و تیره کردن یک رنگ خالص استفاده کنیم.
Tint یا ته رنگ زمانی گفته می شود که از رنگ سفید یا خاکستری روشن برای کم کردن ارزش و روشن کردن یک رنگ استفاده شده باشد.
Tone or Intensity به معنای درخشش رنگ است و طبعا هر چه ارزش یا خلوص رنگی کم تر باشد درخشش کمتری هم دارد. بدین ترتیب اگر رنگی با رنگ های اکروماتیک و یا رنگ مکملش ترکیب شود، درخشندگی خود را از دست خواهد داد.
Contrast به معنای تفاوت در رنگ است. توجه داشته باشید که، تضاد که گاهی ما به جای contrast معنا می کنیم اشتباه می باشد. در واقع تضاد نوعی از کنتراست است.

معماری ایران، شیراز، امام زاده ابراهیم

امام زاده ابراهیم شیراز در بلوار سیبویه شهر شیراز واقع شده.

کتیبه ای بر دیوار گنبدخانه مورخ به 1215 و 1255 وجود دارد. امام زاده ابراهیم، فرزند امام موسی کاظم(ع) بوده و معروف است که در زمان مامون خلیفه عباسی، حاکم یمن بوده. از بانی بنای اولیه بقعه اطلاعی در دست نیست. بنای فعلی را زکی خان نوری، وزیر فارس در حدود سال 1240 ساخته و بعد از زلزله سال 1269، میرزا نعیم لشکرنویس باشی، فرزند وی، بقعه را بازسازی کرده. بر دیوارهای گنبدخانه، تصاویری از موسی بن جعفر(ع) در زندان مامون و نیز زهر خوراندن به امام رضا(ع) نقاشی شده. بر کتیبه زیر این نقاشی ها، نام بانی و سازنده نقاشی های دیواری، حاج سید شریف و محمد باقر نقاش، دیده می شود.

در منابع آمده که بنای قدیمی امام زاده را محمدزکی خان خراب و بقعه مستحکم و وسیعی برجای آن بنا کرده است. بنای قعه دو صحن در شمال و جنوب دارد. در جبهه های شرقی و غربی صحن جنوبی، طاق نماهایی وجود داشته که امروز نمای آنها را با در و پنجره پوشانده و به اتاق و آرامگاه های خصوصی تبدیل کرده اند. (الف-1)

معماری ایران، کاشان، امام زاده سلطان علی بن محمد باقر(ع)

صاحب این بقعه، معروف به "سلطان علی"، فرزند بلافصل امام محمد باقر(ع) است که به تقاضای مردم کاشان و حوالی آن، امام او را برای ارشاد و تعلیم شرایع اسلام به این منطقه فرستاده بود. علاقه و استقبال بسیار مردم از سلطان علی موجب نگرانی حاکم قم شد و او سرانجام پس از سه سال اقامت در این منطقه در جنگی به شهادت رسید. هر سال در نزدیک ترین جمعه به هفدهم مهر ماه، مصادف با روز شهادت سلطان علی، مراسم خاصی به نام "قالی شویان" در این محل برگزار می شود.

در رواق جنوب غربی بقعه، ضریح کوچکی هست که دو مرقد درون آن منسوب به نوادگان سلطان علی است. در سرداب زیر ایوان صفا نیز، بیش از صد تابوت وجود دارد که اجساد درون آنها سالم مانده اند. در سال 1314 شمسی، آیت الله مرعشی نجفی از این سرداب بازدید کردند که به گفته ایشان، اجساد مزبور از یاران سلطان علی است. بانی اولیه بقعه، مجدالدین عبید الله، وزیر عراق در دوره سلجوقیان معرفی شده و در منابع آمده است که احداث کاروان سرا، حمام، نهر و باغ و بستان نیز کار مجدالدین می باشد. در چوبی گنبدخانه بقعه به رواق شمال غربی آن باز می شود و دو در دیگر گنبدخانه به ایوان شمال شرقی (ایوان سردار) و رواق جنوب غربی گنبدخانه باز می شوند. در دیگر گنبدخانه از سوی ایوان جنوب شرقی آن (ایوان صفا) باز می شود. بر درگاه این در، یک کتیبه کاشی معرق نمایان شده که حاوی نام شاه طهماسب صفوی می باشد. سابقاً بر روی مرقد امام زاده، دو ضریح چوبی بوده که امروزه بر جای آنها، ضریحی فلزی قرار دارد. تعدای سنگ مزار قدیمی نیز در قسمت های مختلف این مجموعه دیده می شود که قدیمی ترین آنها در وسط صحن شمال شرقی مجموعه ( صحن سردار) واقع شده و به مورخ 933 ه.ق باز می گردد. (الف-1)

معماری ایران، شوشتر، امام زاده عبدالله

امام زاده عبدالله شوشتر در حاشیه جنوب شرقی شهر شوشتر استان خوزستان قرار گرفته است. این بنا، مزار عبدالله بن الحسن بن الحسین الاصغر بن امام زین العابدین(ع) می باشد.

بانی اولیه بنا، بهنام النبوع، خلیفه عباسی معرفی شده. مهدی قلی خان شاملو، حاکم شوشتر در دوره شاه عباس صفوی، بانی قبلی امام زاده و عباسقلی خان، حاکم شوشتر در دوره نادر شاه افشار، بانی مناره های بنا بوده. ضریح امام زاده را نیز، حاج کریم صابیزاد، از تجار شوشتر وقف امام زاده کرده است که میرزا حیدرعلی آن را ساخته است. چنان که گذشت، این بنا بنیانی از قرون اولیه هجری قمری دارد و بعدها قسمت هایی به آن افزوده شده. بقعه بر تپه ای واقع است که اطراف آن را سنگ چین کرده اند. همچنین به نظر می رسد که در زیر بنای فعلی، بناهای دیگری بوده و این بنا بر روی آنها ساخته شده باشد.

ترتیب قرارگیری فضاهای امام زاده موید شکل گیری تدریجی آن است. وجود دو مناره و ایوان ورودی در ضلع شمالی بقعه موجب شده است که بنا یک نمای اصلی داشته باشد  و شاید این نما رو به صحنی بوده باشد که امروزه نیست. این بنا، مهمان خانه، مدرسه، کتابخانه، مطبخ و حجره هایی برای خدمه و طلاب داشته است که امروزه اثری از آنها نیست. ضریح فلزی مزار در دوره ناصرالدین شاه قاجار نصب شده است.غرفه های دو سوی گنبدخانه گچ بری و نقاشی دارد که متعلق به دوره قاجاریان و احتمالا اواخر دوره صفویان است. درضمن در این امام زاده، قبور دیگری نیز هست؛ از جمله در ضلع شرقی فضای ورودی گنبدخانه، یک نیم طاق گچ بری باقی است که کتیبه آن مقبره احمد بن موید مسافر را بیان می کند. (الف-1)